विटामिन D ची कमतरता ठरते घातक ! 

विटामिन D हे शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. हाडांमध्ये कॅल्शियम आणि फॉस्फेट शोषणाच्या प्रक्रियेला चालना देणारे हे जीवनसत्त्व हाडं मजबूत ठेवण्यास मदत करते. त्याचप्रमाणे स्नायूंच्या कार्यात, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यात, मेंदूच्या आरोग्यात आणि जळजळ नियंत्रित करण्यातही विटामिन D महत्त्वाचे ठरते. विटामिन D ची कमतरता आरोग्यावर गंभीर परिणाम करू शकते.

विटामिन D ची कमतरता आणि त्याचे शरीरावर होणारे दुष्परिणाम:

१) हाडांची झीज (Osteoporosis) : शरीरात विटामिन D ची कमतरता झाल्यास हाडांमध्ये कॅल्शियम आणि फॉस्फेट शोषण कमी होते, ज्यामुळे हाडं कमजोर होतात. यामुळे हाडांची झीज, हाडांचे तुटणे, आणि हाडांचा वाकणे यासारख्या समस्यांचा सामना करावा लागतो. विशेषतः वृद्ध लोकांमध्ये ऑस्टियोपोरोसिससारख्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात.

२) शारीरिक वेदना : विटामिन D ची कमतरता स्नायू, सांधे आणि हाडांमधील वेदना तीव्र करू शकते. तसेच, रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होऊन सतत सर्दी, खोकला आणि ताप यासारख्या इन्फेक्शनची शक्यता वाढते.

३) मानसिक समस्या: विटामिन D ची कमतरता असणे मानसिक आरोग्यावर देखील परिणाम करू शकते. मूड स्विंग, चिडचिड, लक्ष केंद्रित करण्यात अडचणी, आणि डिप्रेशन यांसारख्या समस्यांचा सामना करावा लागतो. SAD (Seasonal Affective Disorder) हा एक मानसिक विकार देखील विटामिन D ची कमतरता असल्यास उद्भवू शकतो.

४) थकवा आणि कमजोरी: विटामिन D च्या कमतरतेमुळे शरीरात ऊर्जा कमी होऊन, सामान्य कार्यांमध्ये थकवा आणि कमजोरी जाणवते. थोडेच काम केल्यावरही थकवा जाणवू लागतो.

५) रोगप्रतिकारक शक्तीची कमी: विटामिन D ची कमतरता रोगप्रतिकारक शक्ती कमी करते. यामुळे सर्दी, फ्लू, खोकला आणि इन्फेक्शन होण्याची शक्यता वाढते. सामान्यपणे शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झाल्यास रोगांचा प्रतिकार करणे कठीण होऊ शकते.

विटामिन D ची कमतरता होण्याची कारणे:

सूर्यप्रकाशाचा अभाव: सूर्यप्रकाशामुळे शरीरात विटामिन D तयार होतो. जर आपल्याला पर्याप्त सूर्यप्रकाश मिळत नसेल, तर विटामिन D ची कमतरता होऊ शकते.

अयोग्य आहार: आहारात विटामिन D च्या स्रोतांचा अभाव असल्यास ते शरीरात कमी होऊ शकते.

वृद्ध वय: वृद्ध लोकांमध्ये हाडे आणि शरीराची इतर प्रणाली कमी कार्यक्षम होतात. यामुळे विटामिन D च्या शोषणाची क्षमता कमी होऊ शकते.

स्थूलता: स्थूल व्यक्तींमध्ये शरीरातील चरबी जास्त असते, जी विटामिन D ला शोषण करण्यास अडथळा निर्माण करू शकते. यामुळे त्या व्यक्तींमध्ये विटामिन D च्या कमतरतेची समस्या उद्भवू शकते.

गर्भवती महिला आणि स्तनपान करणाऱ्या महिला: गर्भावस्थेत किंवा स्तनपान करत असलेल्या महिलांना विटामिन D ची अधिक आवश्यकता असते, आणि विटामिन D ची कमतरता त्यांच्या आरोग्यावर परिणाम करू शकते.

विटामिन D ची कमतरता दूर करण्याचे उपाय:

१) सूर्यप्रकाश: शरीरातील विटामिन D चे प्रमाण वाढवण्यासाठी सूर्यप्रकाशात थोड्या वेळ नक्कीच जावे. दिवसातून काही वेळ सूर्यप्रकाश घेतल्याने शरीरात स्वतःच विटामिन D तयार होऊ शकते.

२) आहार: आपल्या आहारात विटामिन D समृद्ध पदार्थ समाविष्ट करा. दूध, दुग्धजन्य पदार्थ, मासे (विशेषतः तळलेले मासे), कोड लिव्हर ऑईल, आणि अंड्याचा पिवळा भाग यामध्ये विटामिन D असतो. यांचे सेवन शरीरातील विटामिन D चे प्रमाण वाढवू शकते.

३) सप्लिमेंट्स: जर शरीरात विटामिन D चे प्रमाण खूप कमी असेल, तर डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार विटामिन D २ किंवा D ३ च्या सप्लिमेंट्सचा वापर केला जाऊ शकतो. मात्र, कोणतेही औषध किंवा सप्लिमेंट्स घेत असताना तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.

विटामिन D ची तपासणी : शरीरात विटामिन D चे प्रमाण तपासण्यासाठी “२५ हायड्रॉक्सी विटामिन D” ची टेस्ट केली जाते. सामान्यपणे शरीरातील विटामिन D चे प्रमाण २० ते ५० नॅनोग्राम प्रति मिलिलिटर असावे लागते. जर प्रमाण २० नॅनोग्राम प्रति मिलिलिटर पेक्षा कमी असेल, तर त्यासाठी योग्य उपचार आवश्यक असतात.

विटामिन D शरीरासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. हाडं मजबूत ठेवण्यापासून ते मानसिक स्वास्थ्य सुधारण्यापर्यंत विटामिन D च्या अनेक फायद्यांचा समावेश होतो. मात्र, विटामिन D ची कमतरता शरीरावर गंभीर परिणाम करू शकते. म्हणून, योग्य आहार, सूर्यप्रकाश आणि डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार उपचार घेणे आवश्यक आहे.