डिप्रेशन (Depression) म्हणजे एक मानसिक आजार जो विचार आणि वागणुकीवर परिणाम करतो. हा एक गंभीर आजार असू शकतो जो व्यक्तीच्या दैनंदिन जीवनावर मोठा परिणाम करतो. डिप्रेशनमुळे व्यक्तीला उदासी, निराशा आणि थकवा जाणवतो. यामध्ये मानसिक, शारीरिक आणि भावनिकरित्या माणूस खचतो. यावर वेळीच डिप्रेशन उपचार करणे आवश्यक आहे नाहीतर आरोग्यावर भयंकर परिणाम होऊ शकतो.
आणखी वाचा – मानसिक आरोग्य स्वस्थ आहे किंवा नाही ओळखा या ३ गोष्टींवरून!

डिप्रेशनची लक्षणे:
१) दुःखी आणि निराश होणे:
जेव्हा माणसाला खूप दुःखी आणि निराश वाटत असेल. आजूबाजूच्या कोणत्याच गोष्टींचा त्यावर सकारात्मक फरक पडत नसेल तर ही डिप्रेशनची लक्षणे समजावीत.
२) चेहऱ्यावरील तेज कमी होणे:
डिप्रेशनमुळे चेहऱ्यावरील तेज कमी होते. चेहरा निस्तेज दिसण्यास सुरुवात होते. तसेच चेहऱ्यावरील हसू देखील गायब होते. डिप्रेशन उपचार करणे आवश्यक आहे.
३) ऊर्जा कमी होणे:
डिप्रेशनमुळे शरीरातील ऊर्जा कमी होते. काही केल्यास लगेच थकल्यासारखे वाटते. शरीरात जडपणाचा अनुभव येतो.
४) मानसिक स्वास्थ्य बिघडणे:
जेव्हा माणूस डिप्रेशनमध्ये असेल तेव्हा त्याचं मन अशांत असतं. त्यांची मानसिक स्थिती अत्यंत बिकट असते. यावेळी त्यांना मनाच्या शांतीची गरज असते. त्यांच्या मनात विचारांची चलबिचल सुरु असते. कुठेच लक्ष लागत नाही, झोप लागत नाही, भूक लागत नाही.
५) नकारात्मक विचार:
डिप्रेशन स्थितीत असलेली व्यक्ती आजूबाजूच्या कोणत्याही गोष्टीचा सकारात्मक विचार न करता त्याचा नकारात्मक विचार करत असते. होवतालचा नकारात्मक परिणाम त्यांच्या मनावर पडत असतो. त्यामुळे त्यांच्या डोक्यात सतत नकारात्मक विचार सुरु असतात. स्वतःविषयी तसेच समोरच्याविषयी देखील नकारात्मक विचार ती व्यक्ती करू लागते.
डिप्रेशनची कारणे:
१) जैविक कारणे:
मेंदूतील रासायनिक असंतुलन डिप्रेशनला कारणीभूत ठरू शकतं. डिप्रेशन उपचार करणे आवश्यक आहे.
२) भावनिक कारण:
जीवनातील संकटे, नकारात्मक घटना, किंवा मोठ्या दुःखाच्या घटना देखील डिप्रेशनचे कारक होऊ शकतात.
३) समाजाचा दबाव:
कामाचा दबाव, आर्थिक समस्या, आणि वैयक्तिक जीवनातील तणाव यामुळे देखील डिप्रेशन होऊ शकते.
डिप्रेशन उपचार :
१) तज्ज्ञांचा सल्ला:
डिप्रेशनसारखे वाटल्यास त्वरित तज्ज्ञांचा सल्ला अत्यंत महत्वाचा उपचार आहे. तज्ज्ञांच्या मदतीने आणि त्यांनी सुचवलेल्या औषधांमुळे आपण डिप्रेशनला हरवू शकतो. तज्ज्ञांद्वारे डिप्रेशनवर अनेक उपचार पद्धती उपलब्ध आहेत. त्यांच्या सल्ल्याने त्याचा आपल्या उपचारात समावेश करावा. डिप्रेशनवर तज्ज्ञांचा सल्ला घेतल्यास, आपल्याला मानसिक आरोग्य सुधारण्याचे योग्य मार्ग मिळू शकतात.
२) नकारात्मक विचारांवर नियंत्रण:
तज्ज्ञ सांगतात की आपले विचार डिप्रेशनला नियंत्रित करू शकतात. आपले विचार नकारात्मक असताना, त्यांना ओळखून सकारात्मक विचारांकडे वळवण्याचा प्रयत्न करा. मानसिकतेत बदल करण्यासाठी CBT सारख्या उपचारांचा उपयोग होऊ शकतो, जो नकारात्मक विचार थांबवण्यात यशस्वी ठरतो.
३) स्वतःची काळजी घ्या:
शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याबद्दल सतत काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे. यामध्ये नियमित व्यायाम, योग्य आहार, आणि चांगली झोप यांचा समावेश आहे. हे सर्व शरीरातील असंतुलन कमी करण्यासाठी मदत करू शकतात.
४) दबाव कमी करा:
डिप्रेशनच्या अवस्थेत आपल्याला प्रत्येक गोष्टी योग्यरीत्या होण्याचा दबाव कमी करावा लागेल. तज्ज्ञांच्या मते आहे की, शिस्तीने कामे पूर्ण करणे आणि त्यावर जास्त दबाव न टाकणे आवश्यक आहे. ते सांगतात की छोटे, साधे उद्दिष्ट ठरवा आणि त्यांची पूर्तता करा.
५) समर्थन यंत्रणा वापरा:
डिप्रेशनमध्ये कुटुंबातील सदस्य, मित्र, आणि मनोवैज्ञानिक कौन्सिलिंग यांचा पाठिंबा मिळवणे खूप महत्त्वाचे आहे. आपल्याला आपले विचार आणि भावना व्यक्त करण्याची संधी मिळाल्यास मानसिक स्थिती सुधारते. कधी कधी मानसिक आरोग्य तज्ज्ञांच्या मदतीने थेरपी सेशन्स किंवा कौन्सिलिंग आवश्यक असू शकते.
६) ध्यान, योग, आणि प्राणायाम:
ध्यान किंवा योगाचा नियमित अभ्यास करणे मानसिक शांतता आणू शकतो. प्राणायामाद्वारे श्वासावर लक्ष केंद्रित करून शांततेला साधता येते आणि मानसिक ताण कमी होतो. या डिप्रेशन उपचार द्वारे आपण लवकरात लवकर डिप्रेशनमधून बाहेर पडू शकतो.
७) औषधे:
डिप्रेशन उपचारांसाठी तज्ज्ञ औषधे सुचवतात. अँटीडिप्रेसंट्स (जसे की SSRI किंवा SNRI) काही लोकांसाठी मदत करू शकतात. औषधांचा वापर डॉक्टरच्या सल्ल्यानुसार आणि मार्गदर्शनाखाली करावा लागतो.
८) सकारात्मक जीवनशैली आणि सामाजिक सहभाग:
जीवनशैलीमध्ये सकारात्मक बदल केल्याने डिप्रेशनवर नियंत्रण मिळवणे सोपे होईल. इतरांशी जास्त संवाद साधा, नवीन गोष्टी शिकण्याचा प्रयत्न करा, आणि आपले आवडते छंद पूर्ण करण्यासाठी वेळ काढा.
९) स्वतःला स्वीकारा:
तज्ज्ञ आपल्या शरीराचा, मनाचा, आणि भावनांचा स्वीकार करण्यावर जोर देतात. आपण डिप्रेशनच्या अवस्थेत असू शकतो, हे स्वीकारून त्याला योग्य मार्गाने सामोरे जाणे महत्त्वाचे आहे..
१०) अत्याधिक ताण आणि तणावावर लक्ष द्या:
आपल्याला किती ताण आहे हे पाहून त्यावर काम करण्याचा प्रयत्न करावा. तणाव कमी करण्यासाठी आणि जीवनातील धावपळीला हवं तसं सामोरे जाण्यासाठी योग्य योजना बनवावी लागते.
जर आपल्याला डिप्रेशनच्या लक्षणांचे अनुभव होत असतील, तर तज्ज्ञांशी वेळोवेळी संपर्क ठेवणे आणि त्यांचे मार्गदर्शन घेणे आवश्यक आहे.
डिप्रेशन हे माणसाच्या आत्मविश्वासावर गदा आणते, डिप्रेशन आल्यास आत्मविश्वास ढळण्याची दाट शक्यता असते, त्यामुळे यावर लवकरात लवकर डिप्रेशन उपचार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. यासाठी घरगुती उपाय किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला या दोन गोष्टींचा प्राधान्य द्यावे.
डिप्रेशन म्हणजे काय?
डिप्रेशन (Depression) म्हणजे एक मानसिक आजार जो विचार आणि वागणुकीवर परिणाम करतो. हा एक गंभीर आजार असू शकतो जो व्यक्तीच्या दैनंदिन जीवनावर मोठा परिणाम करतो. डिप्रेशनमुळे व्यक्तीला उदासी, निराशा आणि थकवा जाणवतो. यामध्ये मानसिक, शारीरिक आणि भावनिकरित्या माणूस खचतो. यावर वेळीच डिप्रेशन उपचार करणे आवश्यक आहे नाहीतर आरोग्यावर भयंकर परिणाम होऊ शकतो.
नकारात्मक विचार आल्यास काय करावे?
तज्ज्ञ सांगतात की आपले विचार डिप्रेशनला नियंत्रित करू शकतात. आपले विचार नकारात्मक असताना, त्यांना ओळखून सकारात्मक विचारांकडे वळवण्याचा प्रयत्न करा. मानसिकतेत बदल करण्यासाठी CBT सारख्या उपचारांचा उपयोग होऊ शकतो, जो नकारात्मक विचार थांबवण्यात यशस्वी ठरतो.