योग व आयुर्वेद यांचा एकत्रित जीवनशैलीत समावेश ठरतो गुणकारी!

भारतीय चार वेदांपैकी एका वेदातील महत्वपूर्ण विषय म्हणजे योग व आयुर्वेद होय. योग व आयुर्वेद हे भारतीय प्राचीन संस्कृतीतील एक महत्वाचा ठेवा आहे जो आपल्या सुदृढ आयुष्यासाठी अत्यंत उपायकारक आहे. भारतच नाही तर अन्य देशांनी देखील या दोन्ही प्राचीन भारतीय प्रणालींचा आत्मसात केला असल्याचे आपल्याला दिसून येते. सर्वप्रथम आपण पाहुयात योग म्हणजे काय?

योग:

योग ही काही फक्त अध्यात्मिक साधना नव्हे तर ती शारीरिक आणि मानसिक साधना देखील आहे. योग साधना आपल्याला आपले मन, शरीर आणि बुद्धी स्थिर करण्यास मदत करते. शरीराच्या विविध आसन, श्वास नियंत्रण आणि ध्यान या साधनांमार्फत मन शांत होते आणि शरीर स्वस्थ राहते. आता आपण पाहूया आयुर्वेद म्हणजे काय?

आयुर्वेद:

आयुर्वेद म्हणजे प्राचीन भारतीय वैद्यकीय प्रणाली आहे. आयुर्वेदानुसार आपल्या शरीरात त्रिदोष (वात, पित्त आणि कफ) असतात, जे शरीराच्या कार्यप्रणालीसाठी आवश्यक असतात. या त्रिदोषाचे संतुलन राखण्यावर आयुर्वेदाचा भर असतो. आयुर्वेदात औषधांप्रमाणेच आहार, जीवनशैली आणि मानसिकतेची भूमिका देखील महत्त्वाची आहे.योग व आयुर्वेद यांच्यातील संबंध:योग व आयुर्वेद यांचा संबंध अत्यंत गाढ आहे. आयुर्वेदामध्ये नमूद असलेल्या जीवनशैलीच्या सूचनांची पूर्तता योग साधना करू शकते. आयुर्वेदात सांगितलेली पचनशक्तीला उत्तेजन देणारी आणि शरीरातील दोष दूर करणारी उपाययोजना योगाच्या आसनांद्वारे पाळता येते. तसेच, योगामुळे शरीरातील लवचिकता वाढते, रक्तप्रवाह सुधारतो आणि मानसिक ताण कमी होतो, जो आयुर्वेदाच्या उपचारांना मदत करतो. अशाप्रकारे योग आणि आयुर्वेद यांचा दृढ संबंध आहे. 

आपल्या जीवनात योगाचे महत्व:

१) मनःशांती: 

योग साधना नियमित केल्याने मेडिटेशन होते आणि मनाला शांतता प्राप्त होते. या साधनेने मन प्रसन्न राहते, मनावरील ताण नाहीसा होतो आणि शरीरात सकारात्मक ऊर्जा निर्माण होते. 

२) शरीराची लवचिकता:

योग साधनेमुळे आपले शरीर लवचिक होते व शरीराचे अवयव दुखणे देखील कमी होते. यामुळे आपल्याला नियमित कार्य सिद्धीस नेणे अत्यंत सोयीस्कर होते. योगामुळे शरीरातील स्नायू मजबूत होतात आणि लवचिकता सुधारते. 

३) प्रतिकारक शक्ती:

योग साधना रोजच्या दिनचर्येत समाविष्ट केल्याने शरीरातील विषारी घटक शरीराबाहेर फेकले जातात आणि बाहेरील ऑक्सिजन तसेच चांगले घटक शरीरात येत असतात आणि त्यामुळे शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती वाढू लागते. योगसाधनेमुळे अनेक जीवनशैली रोगांपासून आपला बचाव होतो. 

आपल्या जीवनात आयुर्वेदाचे फायदे:

१) नैसर्गिक उपचार: 

आयुर्वेदातील उपचार व औषधे नैसर्गिक आणि सेंद्रिय असतात. आणि त्यामुळे शरीरावर कोणतेही दुष्परिणाम होणे टळते. 

२) साईड इफेक्ट्स:

आयुर्वेदातील औषधे ही नैसर्गिक घटकांपासून तयार झाली असल्याने त्याचे काहीच साईड इफेक्टस नाहीत. यामुळे आपण नेहमी आयुर्वेदिक उपचार घेणे बरे ठरते. 

३) हार्मोनल इम्बॅलन्स:

आयुर्वेदिक औषधे यामध्ये अनेक जीवनसत्त्वे असतात त्यामुळे शरीरातील हार्मोन्स ना संतुलित ठेवण्यासाठी आयुर्वेदिक औषधांचा उपयोग होतो. 

योग साधना आणि आयुर्वेद यांचा आपल्या जीवनशैलीत समावेश केल्यास शरीर, मन आणि बुद्धीचे संतुलन राखता येते. योगाच्या आसनांद्वारे शरीर मजबूत, लवचिक आणि ताजेतवाने राहते, तर आयुर्वेदाच्या औषधांनी शरीराच्या आतील समस्यांवर उपचार होतो. ही योग व आयुर्वेदाची एकत्रित प्रणाली शारीरिक तसेच मानसिक स्वास्थ्याला लाभकारक ठरते.