टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा: महत्वाची प्रगती!

जसजसे तंत्रज्ञान प्रगत होत आहे तसतसे जगभरातील आरोग्यसेवा देखील प्रगत होत असल्याचे आपल्या निदर्शनात येत आहे. याचेच एक उदाहरण म्हणजे टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा आहे. जगभरात टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवाचा वापर वाढत असून, रुग्णांना घरबसल्या वैद्यकीय सल्ला आणि उपचार मिळत आहेत. कोविड-१९ नंतर टेलिमेडिसिनची मागणी आणि त्याचा वापर वाढला असल्याचे आपल्याला दिसून येते. प्रत्येक छोट्या-मोठ्या आरोग्याच्या समस्यांसाठी आता डॉक्टरांना प्रत्यक्ष भेट देण्याची जरूर नाही. आपल्या समस्यांचे निवारण घरबसल्या टेलिमेडिसिनच्या मदतीने होते. पाहूया टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा आपल्याला कसे फायदेशीर ठरतात आणि हे घरबसल्या वापरायचे कसे ते!

टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा:

टेलिमेडिसिन म्हणजे दूरस्थ स्थानावरून आरोग्य सेवा प्रदान करणे. म्हणजेच, डॉक्टर आणि रुग्ण यांच्यातील संवाद इंटरनेट, व्हिडिओ कॉल, फोन कॉल किंवा इतर डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करून होतो. यामुळे रुग्णांना वेळ आणि पैसे वाचवण्यास मदत होते. 

आभासी आरोग्यसेवा अर्थात व्हर्चुअल हेल्थकेअर याचा अर्थ, इंटरनेट किंवा डिजिटल माध्यमांद्वारे डॉक्टर, आरोग्य व्यावसायिक आणि रुग्ण यांच्यात संवाद होणे. यामध्ये व्हिडिओ कॉल, चॅटबॉट्स, आरोग्य संबंधित ऍप्स आणि पोर्टल्सचा वापर केला जातो. आभासी आरोग्यसेवा हे टेलिमेडिसिनचा एक महत्त्वाचा घटक आहे, परंतु यात एक पाऊल पुढे जात, अधिक व्यक्तिगत देखरेख आणि सेवा प्रदान केली जाते.

वापर करण्याची पद्धत:

१) दूरदर्शन आणि व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग:

टेलिमेडिसिनमध्ये मुख्यतः व्हिडिओ कॉल्स किंवा व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगचा वापर केला जातो. यात रुग्ण आणि डॉक्टर एका व्हर्चुअल पद्धतीने एकमेकांशी संवाद साधू शकतात. याचा वापर सामान्यतः सल्लागार भेटी, प्राथमिक तपासणी आणि इतर नॉन-इमरजन्सी आरोग्य सेवा पुरवण्यासाठी होतो. याचा वापर उच्च रक्तदाब, डायबिटीज, सर्दी-खोकला आणि इतर सामान्य आजारांच्या सल्ल्यासाठी केला जातो.

२) आरोग्य ऍप्स आणि पोर्टल्स:

आधुनिक काळात एक महत्त्वाचा वापर म्हणजे आरोग्य संबंधित स्मार्टफोन ऍप्स आणि पोर्टल्स. या तंत्रज्ञानाचा वापर रुग्णांच्या आरोग्याबाबत सर्व डेटाचा संग्रह करण्यासाठी केला जातो, तसेच डॉक्टरांपर्यंत तो डेटा सहज पोहोचवला जातो. रक्तदाब, साखरेच्या पातळी, फिटनेस ट्रॅकिंग, वजन कमी करण्याच्या कार्यक्रमांमध्ये आणि नियमित आरोग्य तपासणीसाठी यासाठी या ऍप्सचा वापर करण्यात येतो.

३) दूरस्थ देखरेख आणि उपचार:

टेलिमेडिसिनचा एक प्रमुख वापर म्हणजे गंभीर रोग असलेल्या रुग्णांची दूरस्थ देखरेख. हे विशेषतः वृद्ध रुग्ण, रुग्णालयांमध्ये उपचार घेत असलेले रुग्ण, आणि स्थिर स्थितीत असलेल्या व्यक्तींसाठी महत्त्वाचे आहे. त्यात साधारणपणे संलग्न असलेल्या उपकरणांचा वापर केला जातो, ज्यामुळे रुग्णाची माहिती डॉक्टरांपर्यंत पोहोचते. हृदयविकार, मधुमेह, दमा आणि इतर दीर्घकालीन आजार असल्यास याचा वापर केला जाऊ शकतो.

४) मेडिकल इमेजिंग:

आधुनिक टेलिमेडिसिनमध्ये मॅग्नेटिक रेजोनन्स इमेजिंग (MRI), एक्स-रे, आणि इतर चाचणीच्या रिपोर्ट्स सुद्धा डॉक्टरांपर्यंत डिजिटल माध्यमातून पोहोचवले जातात. यामुळे डॉक्टरांना दूरस्थ स्थानावरून रुग्णाची इमेजेस तपासण्याची सुविधा मिळते.

५) मानसिक आरोग्य सेवा:

मानसिक आरोग्य सेवा हे टेलिमेडिसिनचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. व्हिडिओ कॉल्स आणि चॅट्सच्या माध्यमातून मानसिक आरोग्य सेवांचे महत्त्व आणि उपयोग वाढले आहेत. रुग्णांना गूढ वाद, चिंता, तणाव किंवा नैराश्याच्या बाबतीत मार्गदर्शन मिळवून दिले जाते.

टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा यांचा फायदा:

१) दुरून देखरेख:

टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा या सेवांमुळे रुग्णांचे नियमित तपासणी आणि देखरेख घरबसल्या करता येते. हृदयविकार, मधुमेह आणि इतर दीर्घकालीन आजारांवरील देखरेख यात महत्त्वपूर्ण आहे. यामुळे रुग्णांना स्वतःहून डॉक्टरांकडे जाण्याची आवश्यकता टळते. 

२) डेटा संकलन:

या सेवेमुळे रुग्णांचा आरोग्य डेटा अचूकपणे संकलित केला जातो आणि डॉक्टरांकडे तो एकाच ठिकाणी सेव्ह होतो. यामुळे उपचार प्रक्रिया अधिक सोपी आणि प्रभावी होते तसेच डेटा हरवण्याची शक्यता टळते. 

३) सुलभता:

काही गावांमध्ये रुग्णालये अत्यंत लांब असतात, परंतु टेलिमेडिसिन आणि आभासी आरोग्यसेवा यामुळे गावातील रुग्ण देखील घरबसल्या आरोग्यसेवा मिळण शक्य झाले आहे. यामुळे वेळेची बचत तर होतेच परंतु रुग्णाला वेळीच उपचार मिळणे देखील शक्य होते आणि त्यामुळे रुग्णांच्या अयोग्यावरील धोका टळतो असे म्हणायला हरकत नाही.