स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करा आणि या ७ समस्या टाळा! 

आजच्या आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या काळात स्मार्टफोन, लॅपटॉप, टॅबलेट, आणि इतर डिजिटल उपकरणे आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनली आहेत. या उपकरणांद्वारे स्क्रीनवर सतत वेळ घालवण्यामुळे डोळ्यांवर खूप ताण पडतो, ज्याला डिजिटल आय स्ट्रेन किंवा ब्लू लाइट स्ट्रेस म्हणतात. यामुळे डोळ्यांमध्ये दाह, थकवा, धुसर दिसणे, डोकेदुखी, आणि झोपेच्या समस्या देखील निर्माण होऊ शकतात. त्यामुळे स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करण्यासाठी आपण या लेखात काही टिप्स पाहणार आहोत. त्यापूर्वी स्क्रीन आपल्या डोळ्यांसाठी कशी घातक ठरते ते पाहूया. 

जाणून घ्या- डोळ्यांचे आरोग्य सांभाळण्यासाठी ८ महत्वाच्या टिप्स!

स्क्रीनचा डोळ्यांवर होणारा परिणाम:

१) ब्लू लाइट स्ट्रेस:

स्क्रीन जास्त वेळ वापरल्यामुळे ब्लू लाइट जास्त प्रमाणात आपल्या डोळ्यांवर पडतो. हा ब्लू लाइट असा उच्च प्रकाश आहे, जो डोळ्यांमध्ये अडचण निर्माण करू शकतो. यामुळे डोळ्यांमध्ये जळजळ, दाह आणि थकवा होऊ शकतो. या प्रकाशामुळे झोपेमध्ये व्यत्यय देखील होऊ शकतो, कारण ब्लू लाइट मेंदूला झोपेचे सिग्नल देणारे हार्मोन म्हणजेच मेलनिन कमी करण्यास कारणीभूत ठरतो. म्हणूनच स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करणे गरजेचे आहे.

२) डिजिटल आय स्ट्रेन:

सतत स्क्रीन बघितल्याने डोळ्यांवर ताण येतो. याला डिजिटल आय स्ट्रेन किंवा CVS म्हणतात. यामुळे डोळ्यांमध्ये दाह, थकवा, धुसर दिसणे, डोकेदुखी, आणि मणक्याच्या वरच्या भागात ताण जाणवतो. विशेषतः लहान अक्षरे आणि अत्याधिक ब्राइटनेस असलेल्या स्क्रीनसह जास्त वेळ घालवल्यास ही समस्या वाढते. म्हणूनच स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करणे गरजेचे आहे. 

३) डोळ्यांमध्ये सूज आणि जळजळ:

स्क्रीनवर दीर्घ काळ काम करत असताना डोळ्यांमध्ये लघवी होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे डोळ्यातला ओलावा कमी होऊ शकतो, ज्यामुळे त्यात जळजळ आणि सूज येऊ शकते. हे विशेषतः लॅपटॉप आणि मोबाईल वापरताना होऊ शकते. यामुळे स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करणे अत्यावश्यक ठरते. 

४) दृष्टी कमी होणे:

ब्लू लाइट आणि स्क्रीनवरील अत्यधिक ताणामुळे डोळ्यांची रक्तवाहिन्यांना हानी होऊ शकते, ज्यामुळे दृष्टीवर परिणाम होऊ शकतो. सतत स्क्रीन पाहणे डोळ्यांच्या स्नायूंना हानी पोहोचवते आणि त्यांची क्षमता कमी करतो.

५) डोळ्यांच्या स्नायूंवर ताण:

स्क्रीनवर सूक्ष्म गोष्टी पाहताना डोळ्यांना सतत फोकस करावा लागतो, ज्यामुळे डोळ्यांच्या स्नायूंवर अतिरिक्त ताण पडतो. यामुळे लांबच्या आणि जवळच्या वस्तूंसोबत दिसण्यास त्रास होऊ शकतो. यावेळी स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करावा. 

६) सार्वजनिक आरोग्यविषयक धोके

ब्लू लाइटामुळे दीर्घकाळाने रेटिना (डोळ्याच्या मागील भागातील जंतू) व गडद होऊ शकतो, ज्यामुळे डोळ्यांतील लाइट सिग्नल्स समजण्याची क्षमता कमी होऊ शकते. यामुळे वृद्धापकाळात डोळ्यांचे रोग, जसे की मॅक्युलर डेनेरेशन, होऊ शकतात.

७) झोपेच्या समस्यांचे निर्माण

सतत स्क्रीन पाहण्यामुळे झोपेची गुणवत्ता आणि वेळ कमी होऊ शकतो. ब्लू लाइट मेंदूला जास्त जागरण किमतीला ठरवतो आणि रात्री झोपेच्या प्रक्रिया खंडित करतो. यामुळे आपल्याला थकल्यासारखे वाटू शकते आणि कामावर लक्ष केंद्रित करणे अवघड होऊ शकते.

स्क्रीनपासून डोळ्यांचा बचाव करण्यासाठी उपाय:

१) २०-२०-२० चा नियम वापरा:

स्क्रीनसमोर २० मिनिटे काम केल्यानंतर, आपल्याला २० सेकंदांसाठी २० फूट लांब काही पाहण्याचा नियम आहे. यामुळे डोळ्यांना आराम मिळतो आणि त्यावर पडणारा ताण कमी होतो. तसेच पुन्हा फोकस करणे सोपे होते. 

२) ब्लू लाइट फिल्टर वापरा:

स्मार्टफोन आणि लॅपटॉपवर ब्लू लाइट फिल्टर किंवा नाइट मोड सेट करा. ब्लू लाइट डोळ्यांवर ताण आणतो आणि झोपेच्या पॅटर्नवरही प्रभाव टाकतो. हे सेटिंग्ज दिवसभर वापरल्याने डोळ्यांना आराम मिळतो.

३) स्क्रीनवरील ब्राईटनेस कमी ठेवा:

स्क्रीनची ब्राईटनेस कमी ठेवण्याचा प्रयत्न करा. जर स्क्रीन खूप ब्राईट असेल तर डोळ्यांवर जास्त ताण पडतो. तसेच स्क्रीनवरचा मजकूर सहज वाचता येईल अशी सेटिंग करणे महत्त्वाचे आहे.

४) आवश्यक अंतर राखा:

स्क्रीनपासून आपले डोळे साधारणतः २० ते ३० इंच अंतरावर ठेवावे असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. यामुळे डोळ्यांवर कमी ताण पडतो. 

५) खोलीत माईल्ड लाईटिंग वापरा:

अंधाऱ्या खोलीत स्क्रीन पाहणे टाळा, कारण यामुळे डोळ्यांवर ताण पडतो. कार्य करण्यासाठी सौम्य, समान प्रकाश असावा जो स्क्रीनच्या ब्राईटनेस सोबत जुळवून घेतो.

६) डोळ्यांची विश्रांती घेणे:

डोळ्यांच्या स्नायूंना विश्रांती देण्यासाठी दर १ ते २ तासांनी पाच मिनिटांचा ब्रेक घेणे आवश्यक आहे. यामुळे डोळ्यांवरच्या ताणाची तीव्रता कमी होईल.

७) डोळे साफ ठेवणे:

स्क्रीनवर सतत काम करत असताना डोळ्यांना योग्य रितीने साफ करणे महत्वाचे आहे. यामुळे डोळ्यांत निर्माण झालेला ड्रायनेस कमी होईल. रात्री झोपताना डोळ्यावर गुलाबपाणी लावलेले कापूस ठेवावे याने डोळ्यांमधील उष्णता निघून जाण्यात मदत होते. 

८) डोळ्यांसाठी व्यायाम:

डोळ्यांसाठी काही सोपे व्यायाम करता येऊ शकतात, जसे की डोळे बंद करून डोळे वर-खाली किंवा डोळे गोलाकार फिरवणे. यामुळे डोळ्यांच्या स्नायूंना आराम मिळतो आणि स्क्रीनमुळे निर्माण झालेला ताण कमी होतो.

९) डोळ्यांची वेळोवेळी तपासणी:

सतत स्क्रीन पाहत असताना डोळ्यांमध्ये कोणताही दृष्टी संबंधित त्रास जाणवला तरी लगेच डोळ्यांच्या तज्ञाकडे भेट देऊन तपासणी करणे आवश्यक आहे. गरज पडल्यास ब्लु रे चष्मा वापरा.  

डिजिटल उपकरणांपासून डोळ्यांचा बचाव करण्यासाठी हे काही साधे पण प्रभावी उपाय आहेत. हे उपाय रोजच्या दिनचर्येत वापरल्यास डोळ्यांवर पडणारा ताण आणि त्यानंतर होणारे परिणाम टाळता येऊ शकतात.